2004 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 26 ވަނަ ދުވަހަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި ހަނދާނުން ފިލައިނުދާނެ ދުވަހެކެވެ. އެދުވަހަކީ ރާއްޖެއަށް ސުނާމީ އެރި ދުވަހެވެ. އިންޑޮނޭޝިއާގެ ސުމަތްރާ ކައިރީގައި ބޮޑު ބިންހެލުމެއް އައުމާ ގުޅިގެން އުފެދުނު ސުނާމީ ރާޅު ރާއްޖެއަށް އެރުމުން، ގިނަ އަދަދެއްގެ ރައްޔިތުންނަށް ނުހަނު ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބުނެވެ.

މި ނުރައްކާތެރި ކާރިސާގައި ރާއްޖޭގެ ގިނަ ރަށްތަކަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބުނެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އައްޑޫ އަތޮޅާއި، ލ. އަތޮޅު، ތ. އަތޮޅު އަދި މ. އަތޮޅުގެ ރަށްތަކަށް ވަރަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބުނެވެ. ގިނަ އަދަދެއްގެ ގެދޮރު ހަލާކުވެ، އެތައް ބަޔަކު ގެދޮރު ގެއްލި ހާލުގައި ޖެހުނެވެ. މީގެ އިތުރުން، ރަށްރަށުގެ އަސާސީ ވަސީލަތްތަކަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބި، ކަރަންޓާއި ފެނުގެ ޚިދުމަތްތައް މެދުކެނޑުނެވެ.

މި ހިތާމަވެރި ހާދިސާގައި 82 ދިވެހިން ނިޔާވިއިރު، 26 ބިދޭސީން ވެސް މަރުވިއެވެ. މީގެ އިތުރުން 12 މީހުން ގެއްލި، އެމީހުންގެ ހަށިގަނޑު އަދިވެސް ނުފެނެއެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް 15,000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ގެދޮރު ގެއްލި، ވަގުތީ ހިޔާވަހިކަމަށް ބަރޯސާވާން ޖެހުނެވެ. މި ކާރިސާގައި ރާއްޖެއަށް ލިބުނު ގެއްލުމުގެ އަގު 470 މިލިއަން ޑޮލަރަށް އަރާކަމަށް ވަނީ އަންދާޒާ ކުރެވިފައެވެ.

ސުނާމީގެ ކާރިސާއިން ފަހުން، ރާއްޖެއިން ވަނީ މިފަދަ ކާރިސާތަކުން ރައްކާތެރިވުމަށް އެތައް ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅާފައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ޤައުމީ ކާރިސާ ކުޑަކުރުމުގެ މަރުކަޒެއް ޤާއިމުކުރެވިގެންދިޔައެވެ. މި މަރުކަޒުން ޤުދުރަތީ ކާރިސާތަކާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތު އެއްކޮށް، އެކަންކަމަށް ތައްޔާރުވުމުގެ މަސައްކަތްތައް ކުރެއެވެ. އަދި ކާރިސާތަކާ ގުޅޭ އިންޒާރު ދިނުމުގެ ނިޒާމުތައް ވަނީ ޤާއިމުކުރެވިފައެވެ.

މީގެ އިތުރުން، ރަށްރަށުގައި ކާރިސާތަކުން ރައްކާތެރިވުމަށް ޚާއްޞަ ސަރަޙައްދުތައް ކަނޑައަޅައި، އެތަންތަނުގައި ސޭފްޓީ ޝެލްޓަރުތައް ޤާއިމުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ވެސް ދަނީ ކުރެވެމުންނެވެ. އަދި ސްކޫލުތަކާއި އާންމު ތަންތަނުގައި ކާރިސާތަކާ ގުޅޭ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ހިންގުމަށް ސަރުކާރުން އިސްކަމެއް ދެއެވެ. 

ނަމަވެސް، މި ހުރިހާ ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅި ކަމުގައި ވިޔަސް، ސުނާމީގެ ހިތި ތަޖުރިބާ އަދިވެސް ގިނަ ދިވެހިންގެ ހިތްތަކުގައި އާވެ ހުރެއެވެ. އެ ދުވަހު ތަޖުރިބާކުރި ބިރުވެރިކަމާއި ހިތާމަ އަދިވެސް ގިނަ މީހުންގެ ހަނދާނުގައި އެބަހުއްޓެވެ. އަދި ގެއްލުނު ލޮބުވެތިންގެ ހަނދާން އާކުރުމަށް ކޮންމެ އަހަރަކު ޚާއްޞަ ހަނދާނީ ރަސްމިއްޔާތުތައް ބޭއްވެއެވެ.

ސުނާމީގެ ކާރިސާއިން ފަހުން، ރާއްޖޭގެ ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީގެ ވިސްނުމަށް ވެސް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އައިސްފައިވެއެވެ. މިގޮތުން، އާ ޢިމާރާތްތައް ކުރުމުގައި ކާރިސާތަކަށް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ތައްޔާރުވެވޭނެ ފަދަ ޑިޒައިންތަކަށް އިސްކަންދެވެއެވެ. އަދި ރަށްރަށުގެ ގޮނޑުދޮށްތައް ހިމާޔަތްކުރުމަށް ޚާއްޞަ މަޝްރޫޢުތައް ހިންގުމަށް ސަރުކާރުން އަހަންމިއްޔަތުކަން ދެއެވެ.

މީގެ އިތުރުން، ކާރިސާތަކާ ގުޅޭ ދިރާސާތައް ކުރުމަށް ޚާއްޞަ އިސްކަމެއް ދެވި، ރާއްޖޭގެ ތިމާވެށި ދިރާސާކުރާ މަރުކަޒުތަކުން މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި ކަނޑުގެ އުސްމިނަށް އަންނަ ބަދަލުތައް ދިރާސާކުރުމުގެ މަސައްކަތް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ. މި ދިރާސާތަކުގެ ނަތީޖާތައް ބޭނުންކޮށްގެން، ކުރިމަގުގައި ދރިމަގުގައި ދިމާވެދާނެ ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވުމުގެ ރޭވުންތެރި ޕްލޭންތައް އެކުލަވާލެވެއެވެ.

ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފެންވަރުގައި ވެސް ރާއްޖެއިން ވަނީ ކާރިސާތަކުން ރައްކާތެރިވުމުގެ މުހިންމުކަން ފާހަގަކޮށް، އެކަމަށް އަޑުއުފުލާފައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ގުޅިގެން ކުދި ޖަޒީރާ ޤައުމުތަކަށް ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުންތަކާ ބެހޭގޮތުން ރާއްޖެއިން ދަނީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މައިދާނުގައި ވަކާލާތުކުރަމުންނެވެ.

ސުނާމީ އެރިތާ 20 އަހަރު ފާއިތުވެގެން ދިޔަ ނަމަވެސް، އެ ކާރިސާއިން ލިބުނު ފިލާވަޅުތައް އަދިވެސް ދިވެހިންނަށް މުހިންމެވެ. ކުރިމަގުގައި މިފަދަ ކާރިސާތަކުން ރައްކާތެރިވެ، އޭގެ އަސަރުތައް ކުޑަކުރުމަށް އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަކީ ކޮންމެ ދިވެއްސެއްގެ ވެސް ޒިންމާއެކެވެ. އަދި ޤުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ރައްކާތެރިކޮށް، ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ތަރައްޤީ ޙާޞިލުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކީ މުޅި ޤައުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތެކެވެ.

ސުނާމީގެ ކާރިސާއަކީ ދިވެހި ތާރީޚުގެ އެންމެ ހިތާމަވެރި ހާދިސާތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ހާދިސާ ކަމުގައި ވިޔަސް، އެ ކާރިސާއިން އަރައިގަތުމަށް ދިވެހިން ދެއްކި ހިތްވަރާއި އެކުވެރިކަމަކީ މުޅި ދުނިޔެއަށް ނަމޫނާއެކެވެ. އެ ދުވަހު ދިވެހިން ދެއްކި ހިތްވަރާއި ޢަޒުމަކީ ދިވެހިންގެ ހިތްވަރުގަދަކަމާއި އެކުވެރިކަމުގެ ހެއްކެކެވެ. ސުނާމީގެ ކާރިސާއިން ލިބުނު ފިލާވަޅުތައް ދަސްކޮށް، އަދި އޭގެ ހަނދާން އާކުރުމަކީ ކުރިމަގު ބިނާކުރުމަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. މި ރޫހު ދަމަހައްޓައި، ކުރިމަގުގައި ދިމާވެދާނެ ކޮންމެ ގޮންޖެހުމަކާ ކުރިމަތިލުމަށް ތައްޔާރުވެ ތިބުމަކީ ކޮންމެ ދިވެއްސެއްގެ ވެސް ޒިންމާއެކެވެ. 

މިއަދު ރާއްޖެއަކީ ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވެފައިވާ، އަދި އެފަދަ ހާލަތްތަކުގައި އަމަލުކުރާނެ ގޮތްތައް ރާވާފައިވާ ޤައުމެކެވެ. ނަމަވެސް، މި ދާއިރާގައި އަދިވެސް ކުރަންޖެހޭ ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ހުރިކަން ފާހަގަކުރަންޖެހެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ގުޅިގެން ކުރިމަތިވާ އާ ގޮންޖެހުންތަކަށް ތައްޔާރުވުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ.

ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަޅުގަނޑުމެންގެ ލޮބުވެތި ވަޠަން ދިވެހިރާއްޖެ ކޮންމެ ކާރިސާއަކުންވެސް ސަލާމަތްކުރައްވާށިއެވެ. އާމީން.